50 Afzonderlijke kaarten van Amsterdam zijn door Gert Jan Kocken over elkaar heen gelegd. Zo kun je proberen de geschiedenis van de stad in een beeld te vangen, zowel de verspreiding van de joden als de locatie van niet ontplofte bommen, zowel de militaire verdedigingswerken van de Duitsers als de pogingen van het verzet die in kaart te brengen. Een kaart is nooit het gebied, maar op deze mijmerkaart lijkt het wel zo. Handgeschreven teksten, correcties, soms nauwelijks leesbare krabbels geven de kaarten een materialiteit die het verleden heel dichtbij brengt. Zelfs een vlek of een kras mogen meedoen; ook zij geven aan hoe er in Amsterdam is geleefd en gestorven. De kaart van Kocken is zo groot afgedrukt dat zulke details op kunnen vallen.
(text: Bianca Stigter)
Gert Jan Kocken ,,Depictions of Amsterdam 1940-1945 is opgebouwd uit 50 kaarten die tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt zijn in Amsterdam. De kaarten zijn gemaakt door alle bij de oorlog betrokken partijen en hebben betrekking op allerlei onderwerpen die in de oorlog belangrijk waren. Ze bevinden zich nu in verschillende archieven.
,,De basis wordt gevormd door een Duitse Stellungskarte, de andere kaarten zijn eroverheen 'geprojecteerd'. Een bijzondere plaats nemen de kaarten in die de verspreiding van Joden over de verschillende buurten tot onderwerp hebben. Een ‘stippenkaart’ bijvoorbeeld, waarop elke stip staat voor tien Joden. Deze kaarten zijn in 1941 door Amsterdamse ambtenaren gemaakt en op 17 februari 1941 overhandigd aan Stadtkommissar Böhmker."
,,Depictions of Amsterdam 1940-1945 is gemaakt voor de meerjarige manifestatie War Zone Amsterdam. In 2009 verscheen de eerste fase van het project als publicatie in OPEN en in 2011 ook op verschillende andere plekken in Amsterdam. Vanaf 6 juni is Depictions of Amsterdam 1940-1945 te zien in het Stedelijk Museum Schiedam en later dit jaar tijdens 'Monumentalisme' in Stedelijk Museum in Amsterdam“
,,De gebruikte kaarten zijn:
-Stellungskarte Kampfkommandant Amsterdam (Nederlands Instituut voor Militaire Historie, NIMH, Den Haag)
-Amsterdam Ost (Sonderausgabe! V.1940) & Amsterdam West (Sonderausgabe! V.1940), Libertypark, Overloon
-Nachtlandefeld (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, NIOD, Amsterdam)
-Judenviertel, Judengracht, Judenstrasse, Schild "Durchgangsverkehr Gesperrt", Strassenverengerung (NIOD) -3x Vesting Amsterdam (met daarop 4 militaire routes) (uit de serie KRONEN) nr 1, 2 en 3 (30-03-1945, NIMH) -3x Verdedigingswerken, 241 serie Vlaggen, nrs. 1, 2 en 3 (26-10-1944, NIMH) -2x
- Vernielingen van bruggen en terugtochtwegen stadsgebied Amsterdam (A173) uit de serie MOLENS nr. 1 en 2 (29-03-1944, NIMH)
-4 x Stellingenkaart (27.04.1945) Noord, Oost, Zuid en West (NIMH) -A.M.S. M831, (Amerikaanse militaire kaart) (1944, Legermuseum, Delft)
-Town and Port of Amsterdam, (Engelse militaire kaart) (1944, NIOD) -Port of Amsterdam, (Engelse militaire kaart) (1944, NIOD)
-Voedselverstrekking in geval van rampen (NIOD) -Geheime Duitsche Interlocale telefoonlijnen in Amsterdam (NIMH)
-Telefooncentrale, waterleiding gasfabriek, elektrische centrale, onderstation transformatorhuisje en rioolgemaal (NIMH)
-Door de Duitse Wehrmacht gemaakte Schuilplaatsen en Bunkers, Dienst der Publieke Werken Amsterdam (NIOD)
-Geheime Dienst Nederland, rapport Verschure Machinefabriek (4-5-1943, NIOD) -6 x (verzets-) groep Albrecht, (Noord, Oost, Zuid, West, Centrum, Museumplein, Amstelveen), (NIOD)
-Verdedigingswerken Museumplein, (verzets-) groep Albrecht (18-06-1944, NIOD)
-Verdedigingswerken op en nabij het Museumplein, uit de serie MOLENS A198 (12-04-1944, NIOD)
-9 x Kaart van Amsterdam, gemaakt door het verzet
– het is niet bekend wat er precies op staat (NIMH)
-Bommenkaart met de locaties van niet ontmantelde bommen (november 1988, Gemeentearchief Amsterdam)
-Verspreiding van de Joden over de Gemeente, Stippenkaart: elke stip = 10 Joden (Mei 1941, Verzetsmuseum, Amsterdam)
-Verspreiding van de Joden over de Gemeente, in percentage in rood, (Mei 1941, NIOD) -3 x verhouding Joden-Niet Joden, 1, 2 en 3 (Joden Geel, Niet-Joden zwart, 1 cm = 50 personen) (Gemeentearchief Amsterdam)
-Voorstellen voor een Joodsche Stadswijk (Gemeentearchief Amsterdam).
,,Als maker streef ik ernaar om in mijn werk niet zichtbaar te zijn. Ik wil de verbeelding voornamelijk naar de kant van de toeschouwer schuiven en deze een actieve rol toekennen in het geven van betekenis aan beeld.”
Gert Jan Kocken [id: 2]
Depictions of Amsterdam 1940-1945, 300 x 400cm